भारताने अजून एक इतिहास रचला आहे. नुकत्याच झालेल्या FIDE वर्ल्ड चॅम्पियनशिपमध्ये भारताच्या १८ वर्षीय गुकेश ने GM डिंग लिरेन यांचा पराभव करून विजेतेपद मिळवले. डी गुकेश हा बुद्धिबळाच्या इतिहासातील सर्वात तरुण निर्विवाद जागतिक विजेता ठरला असून, त्यांनी वयाच्या १८ वर्षे ६ महिन्यांमध्ये हे विक्रम मोडीत काढले. याआधीचा विक्रम GM गॅरी कास्पारोव्ह यांनी १९८५ मध्ये २२ वर्षे ७ महिन्यांमध्ये केला होता. गुकेश याने २०२४ च्या FIDE कॅंडिडेट्स टूर्नामेंटमध्ये ९/१४ गुण मिळवत विजेतेपद मिळवून जागतिक विजेतेपदासाठी पात्रता मिळवली आणि सर्वात तरुण विजेता ठरला आहे .
गुकेश हा बुद्धिबळातील उत्कृष्ट खेळाडू असून, त्याने वयाच्या १२ वर्षे ७ महिने आणि १७ दिवसांमध्ये ग्रँडमास्टर (GM) पदवी मिळवली. जिकी काही लोकांना या साठी आयुष्य खरच करावे लागते गूकेश GM सेर्गेई कार्याकिन यांच्या विक्रमापेक्षा फक्त १७ दिवसांनी मागे राहिला . जुलै २०२२ मध्ये, त्याने २७०० चा लाईव्ह रेटिंग गाठून, हे साध्य करणारा चौथे सर्वात तरुण खेळाडू बनला . सप्टेंबर २०२३ मध्ये, त्याने जागतिक क्रमवारीत आठवा आणि भारतात पहिला क्रमांक मिळवला. त्याने GM विश्वनाथन आनंद यांच्या ३७ वर्षांच्या राज्याला आव्हान दिले होते .
डी गुकेश वयाच्या सातव्या वर्षी करिअर ला सुरुवात
डी गुकेश ने वयाच्या सातव्या वर्षी बुद्धिबळ शिकला , जे इतर खेळाडूंच्या तुलनेत उशिरा मानले जाते. GM सेर्गेई कार्याकिन आणि पाच वेळा जगजेता असणाऱ्या मॅग्नस कार्लसन यांनी वयाच्या पाचव्या वर्षी बुद्धिबळ शिकले होते.
तथापि, डी गुकेश, जो चेन्नईचा रहिवाशी असून आहे . शालेय शिक्षण वेल्लमाला ग्रुप या शाळेमधून झाले त्याला बुद्धिबळाची ओळख त्याच्या शाळेमुळे झाली, जी चेन्नईतील वेलम्मल शाळा समूहाचा भाग आहे. या समूहाने GM मुरली कार्तिकेयन, अरविंद चितांबरम आणि विशेषतः प्रज्ञानंधा आर. यांसारख्या प्रतिभावंत लोक घडवले आहेत . गुकेशचा शाळेतील पहिला प्रशिक्षक, श्री. भास्कर, यांनी त्याला बुद्धिबळ शिकवायला सुरुवात केली आणि सहा महिन्यांत त्याला FIDE-रेटेड खेळाडू बनवले.
दोन वर्षांनंतर, श्री. विजयआनंद यांच्या प्रशिक्षणाखाली गुकेशने आंतरराष्ट्रीय स्तरावर यश मिळवले. २०१५ च्या एशियन स्कूल चेस चॅम्पियनशिपमध्ये, त्याने अंडर-९ विभाग जिंकला आणि कॅंडिडेट मास्टर (CM) पदवी मिळवली. २०१८ मध्ये गुकेशने महत्त्वपूर्ण यश मिळवले. एशियन युथ चेस चॅम्पियनशिपमध्ये, त्याने पाच सुवर्ण पदके जिंकली: अंडर-१२ वैयक्तिक क्लासिकल, अंडर-१२ वैयक्तिक रॅपिड आणि ब्लिट्झ, आणि अंडर-१२ टीम रॅपिड व ब्लिट्झ. त्याच वर्षी, गुकेशने जागतिक युवा बुद्धिबळ चॅम्पियनशिपमध्ये अंडर-१२ विजेतेपद १०/११ गुणांसह जिंकले.
११ वर्षांच्या वयात, गुकेश IM (आंतरराष्ट्रीय मास्टर) पदवीसाठी आवश्यक नॉर्म पूर्ण करण्यात व्यस्त होता. त्याचा पहिला नॉर्म ऑक्टोबर २०१७ मध्ये मलेशियातील पचोंग येथे झालेल्या फर्स्ट फ्रायडे स्पर्धेत मिळाला. त्याच काळात, त्याने भारतातील प्रख्यात ग्रँडमास्टर (GM) विष्णु प्रसन्ना (भारतीय GM बास्करन अधिबान यांचे दीर्घकालीन सहाय्यक) यांच्याकडून प्रशिक्षण सुरू केले होते. २०१८ मध्ये मॉस्को ओपन स्पर्धेत त्याने दुसरा IM नॉर्म पूर्ण केला. शेवटचा आणि तिसरा IM नॉर्म १० मार्च २०१८ रोजी कॅपेल ला ग्रँड ओपनमध्ये ७/९ गुण मिळवून मिळवला. गुकेश ११ वर्षे, नऊ महिने आणि नऊ दिवसांच्या वयात आंतरराष्ट्रीय मास्टर बनला.
ग्रँडमास्टर होण्यासाठीचा प्रवास
IM बनल्यानंतर लगेच, गुकेशने इतिहासातील सर्वात तरुण ग्रँडमास्टर होण्याच्या उद्दिष्टावर काम सुरू केले. एप्रिल २०१८ मध्ये, आशियाई अंडर-१२ युवा विजेतेपद जिंकल्यानंतर, त्याने बँकॉक ओपनमध्ये पहिला GM नॉर्म मिळवला. यावेळी नशिबानेही त्याला साथ दिली. या स्पर्धेत गुकेशने GM नायजेल शॉर्ट यांच्यावर विजय मिळवला कारण शॉर्टने प्रबळ स्थितीत असताना घड्याळ दाबायचे विसरले.
दुसरा GM नॉर्म त्याला ऑर्बिस २ GM इव्हेंटमध्ये मिळाला, जिथे त्याने ७.५/९ गुण मिळवले आणि २१ रेटिंग पॉइंट्स वाढवले. मात्र, डिसेंबर २०१८ मध्ये झालेल्या सनवे सीटजेस चेस फेस्टिव्हलमध्ये त्याला शेवटचा GM नॉर्म मिळवण्याची संधी होती. जर त्याने नऊव्या फेरीतील निर्णायक डाव जिंकला असता, तर तो इतिहासातील सर्वात तरुण ग्रँडमास्टर बनला असता. परंतु, तो डाव बरोबरीत सुटला, आणि गुकेश अर्धा गुणाने नॉर्म गमावला.
इतिहासातील दुसऱ्या क्रमांकाचा सर्वात तरुण ग्रँडमास्टर (२०१९)
१५ जानेवारी २०१९ रोजी, गुकेशने १७व्या दिल्ली आंतरराष्ट्रीय ग्रँडमास्टर ओपनमध्ये तिसरा GM नॉर्म मिळवत इतिहासातील दुसऱ्या क्रमांकाचा सर्वात तरुण ग्रँडमास्टर होण्याचा मान पटकावला. त्यावेळी तो वयाच्या १२ वर्षे, ७ महिने आणि १७ दिवसांचा होता, ज्यामुळे त्याने सेर्गेई कार्याकिन यांच्या विक्रमापेक्षा केवळ १७ दिवसांनी मागे राहिले.
ही कामगिरी साध्य करण्यासाठी गुकेशने अक्षरशः जागतिक फेरी केली. पहिल्या IM नॉर्मपासून तिसऱ्या GM नॉर्मपर्यंत, त्याने १६ महिन्यांत ३० स्पर्धांमध्ये सहभाग घेतला. यामध्ये १३ देशांमध्ये खेळलेल्या २७६ खेळांचा समावेश होता, जो खरोखरच विलक्षण गती होती.
अतिरिक्त स्पर्धांमध्ये यश (२०१९-२२)
इतिहासातील दुसऱ्या क्रमांकाचा सर्वात तरुण ग्रँडमास्टर बनल्यानंतर, गुकेशने विविध स्पर्धांमध्ये उत्तम कामगिरी केली.
GM पदवी मिळवल्यानंतर फक्त दोन महिन्यांनी, १३ वर्षीय गुकेशने मार्च २०१९ मध्ये व्हिएतनामच्या हो ची मिन्ह सिटीमध्ये झालेल्या नवव्या HD बँक ओपनमध्ये दुसऱ्या स्थानावरून सहभाग घेतला. त्याने ७/९ गुणांसह स्पर्धा पूर्ण केली आणि त्याचा टर्नामेंट परफॉर्मन्स रेटिंग २७०० होता. गुकेश विजेत्या वांग हाओच्या अर्धा गुण मागे होता, ज्याला अंतिम फेरीत स्पर्धा जिंकण्यासाठी केवळ बरोबरीची आवश्यकता होती.
२०२२ च्या FIDE बुद्धिबळ ऑलिंपियाडमध्ये गुकेशने संघासाठी कांस्यपदक आणि वैयक्तिक सुवर्णपदक जिंकले. त्याने ११ खेळांमध्ये नऊ गुण मिळवले आणि बोर्ड एकवर २८६७ परफॉर्मन्स रेटिंग साध्य केले.
❤️